طرز تهیه‌ی گِل سفالگری
برای تهیه‌ی گل سفالگری ابتدا خاک رس را می کوبند تا خرد و نرم شود. سپس آن را الک کرده، در حوضچه، می خیسانند و به صورت دوغاب در می آورند تا دانه‌های شن و ماسه‌ی موجود در خاک به علت سنگینی ته نشین شود. سپس دوغاب را از طریق سوراخی که مقداری از کف حوض بالاتر است به حوضچه‌ی مجاور منتقل می کنند. پس از گذشت تقریبا ده ساعت، گل ته نشین می شود و آب آن از طریق سوراخ حوضچه خارج می شود و بقیه‌ی آب گل با تابش خورشید، تبخیر می شود. آنگاه گل را به کارگاه منتقل و با پا لگد می کنند : و «ورز» می دهند تا متراکم تر شده، حبابهای هوا از میان آن خارج شود؛ چسبندگی لازم را به دست آورد و آماده‌ی چرخ کاری شود. سپس آن را به اندازه‌ی دلخواه گلوله می کنند که این عمل را اصطلاحاً «چانه کردن» و گلوله‌های کوچک گل را «چانه» می نامند. معمولاً برای اشیای بزرگتر از گل سفت تر و برای اشیای کوچکتر، از گل نرم تر، استفاده می شود.
روش‌های ساخت مصنوعات سفالی به طور معمول به روش‌های مختلف ساخته می شود که مهمترین آن عبارت است از: روش فشاری، روش لوله ای، روش ورقه ای، روش چرخ کاری و روش قالبی که نحوه‌ی انجام هر یک به شرح زیر است. گفتنی است که هنرمندان سفالگر، گاه از تلفیق روش‌های مذکور نیز برای ساخت محصول سفالین، استفاده می کنند. الف - روش فشاری: این روش، ساده ترین روش شکل دادن به گل است. ابتدا یک گلوله گل ورز داده شده را انتخاب می کنند. سپس با فشار انگشت شست، سوراخی میان گلوله‌های گل ایجاد می کنند. بعد گلوله را به آهستگی در کف دست چپ چرخانده، با انگشتان دست راست به آن شکل می دهند. گفتنی است که گلوله گل، باید دایماً مرطوب باشد تا رطوبت کلی آن از بین نرود و ترک بر ندارد. در این روش از شکلی ساده استفاده کنید.
ب - روش لوله ای: با این روش می توان ظروف بسیار حجیم و بزرگ ساخت. یونانیان این روش را بسیار گسترده انجام میداده اند. برای ساخت ظرف به این روش ابتدا یک صفحه‌ی گلی مدور به ضخامت نیم تا یک سانتیمتر تهیه می کنند. این ورقه باید روی صفحه ای گچی قرار گیرد. سپس با کف دست، گل را باریک کرده، به صورت لوله ای در می آورند. لوله‌ی مزبور را روی صفحه‌ی تخت می گذارند و آن را با دست به جلو و عقب می برند. تا شکل آن کامل شود، سپس لوله‌های گلی را روی هم قرار داده، با فشار دادن، آنها را به هم وصل می کنند تا شکل مورد نظر کامل شود. هنگام کار، پایین ظرف را در یک نایلون می پیچند. زیرا اگر ظرف خشک شود امکان اضافه کردن گل بر روی سایر لوله ها وجود ندارد و گل جدید هنگام خشک شدن ترک خواهد خورد.
ج - روش ورقه ای: مقداری گل را با دست و یا به کمک «وردنه» بر روی میز صاف می کنند و به صورت تخت درمی آورند. سپس گل را به ابعاد شکل مورد نظر برش می دهند و به یکدیگر وصل می کنند. قطعات باید با دقت اندازه گیری شود.
د - روش چرخ کاری: این روش به تمرین مرتب نیاز دارد. مراحل ساخت یک ظرف در روش چرخ کاری چنین است:
۱- مقداری گل ورز داده شده (یک چانه‌ی گل ) را با ضربه به روی چرخ می گذارند به طوری که گل کاملاً به چرخ بچسبد.
۲- سرعت گردش چرخ را به حداکثر می رسانند و قدری آب بر روی گل ریخته، سپس با کف یک دست آن را به طرف مرکز چرخ فشار می دهند و با دست دیگر آن را حمایت می کنند. پس از مدتی گل کاملاً در مرکز چرخ قرار می گیرد. به این مرحله «مرکز کردن گل» می گویند.
۳- باز کردن گل: پس از آن که گل در مرکز قرار گرفت، سعی می کنند آن را به صورت هرمی شکل درآورند. در این مرحله با دو دست، گل را چند بار بالا و پایین می آورند. تا کاملاً در دست محاط شود. پس از آن با دو انگشت شست به وسط گل فشار می آورند تا سوراخی در وسط آن ایجاد شود. باید توجه داشت که عمق این سوراخ باید به اندازه‌ی ۱ سانتیمتر از کف چرخ بالاتر باشد، بعد به آرامی انگشتان را از یکدیگر دور می کنند تا سوراخ مزبور، گشادتر شود.
۴- بالا بردن و یا بالا گرفتن گل: این عمل موجب می شود دیواره‌های گل نازک شود. دو دست را در کنار دیواره‌ی ظرف قرار داده، سپس با حرکت انگشتان سبابه گل را از پایین به بالای استوانه می آورند. بدین ترتیب یک استوانه‌ی کامل با ضخامت مناسب بر روی چرخ تشکیل می شود و می توان با کم یا زیاد کردن فشار دو دست، شکل لازم را به وجود آورد.
۵- برای ساختن شکل‌های باز (مانند بشقاب و کاسه) احتیاج به ساختن استوانه نیست و بعد از مرکز کردن و یا باز کردن گل، باید مستقیماً شکل ظرف را تعقیب کرد. ۶- پس از اینکه شیء، شکل مورد نظر را پیدا کرد، به وسیله‌ی نخ یا سیم نازک آن را از بقیه‌ی چانه جدا می کنند و ظرف ساخته شده را مدتی در سایه می گذارند تا نیمه خشک شود. این مدت بسته به بزرگی و کوچکی یا نازکی و ضخامت فرآورده، از دوازده تا بیست و چهار ساعت متغیر است.
۷- پس از گذشت این مدت شیء را به صورت وارونه روی چرخ گذاشته، در حالی که چرخ حرکت می کند. با یک تیغه‌ی ساده، قسمت‌های زاید را که بیشتر مربوط به ته ظرف است می تراشند.
۸- پس از تراش، شکل کامل می شود و باید آن را مدت ۲۴ ساعت در سایه قرار داد و سپس آن را مقابل آفتاب یا گرم خانه گذاشت تا کاملاً خشک شود. بعد از خشک شدن کامل در صورت لزوم می توان شیء را با سمباده زدن صیقلی کرد.
اشیای سفالین، پس از ساخت، داخل کوره قرار می گیرد. و پس از حرارت دیدن پخته می شود. چنانچه قرار باشد اشیاء بدون لعاب عرضه شود، باید با درجه حرارت بین 950 تا 1000 درجه‌ی سانتیگراد و به مدت هشت ساعت در کوره پخته شود. در حالی که سفال‌هایی که بعداً به صورت لعاب دار عرضه خواهد شد در این مرحله با حرارت ۹۰۰ تا ۹۵۰ درجه‌ی سانتیگراد و به مدت هشت ساعت پخته می شود تا بعداً بتواند لعاب را به خود جذب کند.